اگرچه سیمان پرتلند در کارخانه تست شده و بعد از آن به بازار عرضه می‌شود. ولی در ساخت و ساز باید قبل از استفاده، از مرغوبیت آن مطمئن شویم.
آزمایش کیفیت سیمان پرتلند باید به همان شیوه سیمانهای رزندیل انجام گیرد. رنگ سیمان سفت شده در هوای آزاد باید به صورت یک دست خاکستری مایل به آبی باشد و لکه‌های زرد رنگ نماینگر سیمان پرتلند ضعیف است.
ملاتی که در آب ساخته می‌شود باید دارای لبه‌های نازک باشد و اگر بعد از 24 ساعت ترک‌هایی را در لبه‌های آن مشاهده کردید، استفاده از آن در محیط های مرطوب نامناسب است و در غیر این صورت می توان به آن اطمینان کرد. این یک آزمایش بسیار ساده است و اگر قرار است سیمان پرتلند را در زیر آب استفاده کنید حتما باید آن را انجام دهید.
بدون شک سیمانی که به خوبی سوزانده و به شیوه‌ای مناسب خرد می‌شود در هنگام استفاده با ماسه بسیار قوی‌تر است، چرا که هر چه ریزچه‌های آن بهتر بتوانند ماسه‌ها را احاطه کنند، توان سفت شدگی سیمان پرتلند هم بیشتر خواهد بود. همچنین سیمانی که به خوبی خرد شده بهترین انتخاب برای استفاده است. سیمان‌هایی که به خوبی سوزانده و به شیوه‌ای مناسب خرد شده‌اند بهترین ملات‌های ممکن را در اختیار قرار خواهند داد.
اندازه گیری معیار، "درجه عیار سیمان توسط درصدی اندازه گیری می‌شود که از سرندهایی با تعداد خاصی سوراخ در اینچ مربع رد نمی‌شود." سیمانی که از یک سرند با 2500 سوراخ با تنها 5 تا 10 درصد باقیمانده رد می‌شود، مطمئنا برای هر سازه‌ای می‌تواند بسیار مناسب باشد.
مهمترین آزمایش سیمان مربوط به قدرت آن می‌باشد. این مرحله معمولا توسط آزمودن مقاومت کششی سیمان چه به صورت خالص یا به صورت مخلوط با ماسه انجام می‌پذیرد.
اگرچه ملات سیمان پرتلند معمولا تحت فشار تراکمی قرار می‌گیرد، مقاومت آن در برابر تراکم بسیار بیشتر از کشش می‌باشد، تا جایی که سیمان در بسیاری از اوقات با کشش‌های ضعیف هم شکسته می‌شود.
به شکل قالب درآوردن، روش آزمایش توان کششی سیمان یا ملات با استفاده از قالبی کردن سیمان یا ملات می‌باشد و بعد از مدت زمانی مشخص، از هم جدا شده و نیروی مورد نیاز برای ایجاد شکستگی به دقت اندازه گیری می‌شود. همانطور که از جانب جامعه مهندسین عمران توصیه شده است.
دستگاه‌های زیادی برای فروش وجود دارند، که مخصوص آزمودن سیمان ساخته شده‌اند. ساختارهای بنایی یک دستگاه آزمودن سیمان می‌تواند توسط یک مکانیک و با هزینه حداقل ساخته شود.
این دستگاه به اندازه نمونه‌های پیشرفته‌تر آن راحت یا دقیق نیست، اما برای استفاده‌های عملی تا حد زیادی مناسب است. این دستگاه اساسا از یک اهرم چوبی همسنگ شده ساخته می‌شود که 3 متر درازا دارد، بر روی یک پین افقی کار می‌کند، بین دو میله پهن قرار داشته که 50 سانتی متر با هم فاصله دارند. بر روی بازوی دراز این دستگاه یک چرخ دنده‌دار وجود دارد که وزن مشخصی را حمل می‌کند.
فاصله‌های تکیه گاه به فوت و اینچ بر روی سطح اهرم و همچنین تاثیر مربوط به هر وزن در هر نقطه‌ای ثبت می‌شوند. بست نگهدارنده قالب از بازوی کوچک و به فاصله 45 سانتی متر تکیه‌گاه آویزان می‌شود. بست‌های نگهدارنده از جنس چوب هستند و با استفاده از اتصال‌های کلویس به ترتیب به بازوی اهرم و صفحه زیرین وصل می‌شوند. پین از جنس آهن بوده و سوراخ‌های پین توسط واشرهای آهنی تقویت شده‌اند.
زمانی که به فشارهای زیاد نیاز وجود دارد، وزنه‌های بیشتر بر روی باز آویزان می‌شوند. فشارهای 3000 پوندی با استفاده از این دستگاه به کار گرفته شده‌اند.
در هنگام اضافه کردن بار بر روی قالب، توصیه می‌شود که در مورد سیمان پرتلند از 0 شروع شده و با نرخ 180 کیلوگرم در دقیقه افزایش پیدا کند، و همچنین در مورد سیمان و ملات طبیعی از 0 شروع شده و با نرخ 90 کیلوگرم در دقیقه افزایش یابد.
یک آزمایش سنگین ممکن است توسط آویختن بست‌ها از یک تیرک یا پایه و سپس آویزان کردن یک سطل یا جعبه از بست پایینی انجام شود، که در آن تا زمان شکستن قالب شن ریخته می شود و سپس وزن آن حساب می‌شود.